Ο Μόρσι χρίζεται Βοναπάρτης, η νεολαία της Αιγύπτου αντιστέκεται

Μια μέρα μετά τα εύσημα που δέχτηκε από τη Χίλαρι Κλίντον για τη διαμεσολάβησή του στην ανακήρυξη και διατήρηση της εκεχειρίας ανάμεσα στην Παλαιστινιακή Αντίσταση και το Ισραήλ, ο πρόεδρος της Αιγύπτου Μοχάμεντ Μόρσι εξέδωσε διάταγμα με το οποίο θέτει όλες τις βασικές εξουσίες της Αιγύπτου –νομοθετικές, εκτελεστικές και δικαστικές– με εξαίρεση τον έλεγχο του στρατού, υπό τον απόλυτο έλεγχό του. Ο Μόρσι παρουσιάζει τον εαυτό του ως αιγύπτιο Βοναπάρτη, που συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες στα χέρια του, προκειμένου να «αποκαθάρει» τη χώρα από την αυθαιρεσία, τη διαφθορά και το πολιτικό και οικονομικό χάος του «διευθυντηρίου» και του «όχλου» της Ταχρίρ.
 

Η Μουσουλμανική Αδελφότητα που στήριξε τον Μόρσι ως υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές του περασμένου Μάη, όταν ο εκλεκτός της «κόπηκε» με συνοπτικές διαδικασίες από το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, διαβεβαιώνει σε όλους τους τόνους ότι ο Μόρσι συμπυκνώνει ως αιρετός πρόεδρος τις αρετές της πρώτης πραγματικής δημοκρατίας της Αιγύπτου, τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη συνέχιση της «επανάστασης», κόντρα στα «σταγονίδια» του συστήματος Μουμπάρακ, που έχουν μετατραπεί σε χείμαρρο και απειλούν την «επανάσταση», κόντρα στους χιλιάδες νεολαίους που δεν έπαψαν δυο χρόνια τώρα να κατακλύζουν τις πλατείες της χώρας και να απαιτούν να αποκτήσει η Αίγυπτος δημοκρατία και να τερματιστεί η χούντα του στρατού. Μια χούντα που δύο χρόνια τώρα, μετά την πτώση του Μουμπάρακ, δρα ανενόχλητη και με την πλήρη συνενοχή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Βασανίζει, εκτελεί και στέλνει σε φυλακές με έκτακτα στρατοδικεία όσους αντιστέκονται στα σχέδιά της. Στην πραγματικότητα, ο Μόρσι χρίζεται Βοναπάρτης, προκειμένου να οριστικοποιήσει τη συμφωνία με το στρατιωτικό κατεστημένο για το στάτους κβο της αιγυπτιακής δημοκρατίας. Η συμφωνία αυτή περιλαμβάνει τη διατήρηση της σχετικής αυτονομίας του στρατού στη μελλοντική κοινοβουλευτική δημοκρατία και την αμνήστευση των εγκληματιών της χούντας του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου του Στρατού, που ανέλαβε την εξουσία αμέσως μετά την πτώση του Μουμπάρακ.
 

Με το έκτακτο διάταγμά του ο Μόρσι καθαίρεσε και αντικατέστησε τον γενικό εισαγγελέα της Αιγύπτου με άτομο της επιλογής του. Ο λόγος που προφασίστηκε είναι ότι οι δολοφόνοι του καθεστώτος Μουμπάρακ αμνηστεύθηκαν με τη βοήθεια του γενικού εισαγγελέα, επομένως πρέπει να ξαναγίνουν οι δίκες και οι δολοφόνοι να καταδικαστούν. Χρειάζεται, λοιπόν, ένας νέος γενικός εισαγγελέας, υπάκουος στη δημοκρατία. Οντως, ο γενικός εισαγγελέας ήταν ένα τσιράκι του στρατού και του προηγούμενου καθεστώτος. Υπάρχει, όμως, μια μικρή αλλά πολύ σημαντική λεπτομέρεια στην κίνηση αυτή του Μόρσι. Ο Μόρσι αναφέρεται μόνο στα εγκλήματα της χούντας του Μουμπάρακ και όχι στα εγκλήματα του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου που ήλεγχε τη χώρα απόλυτα, μετά την πτώση του Μουμπάρακ μέχρι τις βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2012. Ανάμεσα στα εγκλήματα του Στρατιωτικού Συμβουλίου είναι και η σφαγή της ειρηνικής πορείας χιλιάδων Κοπτών χριστιανών, με 26 νεκρούς και 327 τραυματίες από τις ρόδες των θωρακισμένων και τις σφαίρες του στρατού, στις 9 Οκτώβρη του 2011, που διέλυσε το μύθο για το ρόλο του στρατού ως «φρουρού της επανάστασης» και αποκάλυψε το πραγματικό του ρόλο ως μηχανισμού καταστολής.
 

Ειχαν προηγηθεί μαζικά συλλαλητήρια τον Ιούλη του 2011 στις βασικές πόλεις της Αιγύπτου, στα οποία πρωτοστατούσε το κίνημα της 6ης Απρίλη, απαιτώντας να σταματήσουν τα στρατοδικεία, να ακυρωθούν οι προηγούμενες αποφάσεις τους, να απολυθεί ο γενικός εισαγγελέας, να ανακληθούν οι νόμοι που ποινικοποιούν τις απεργίες και τις διαδηλώσεις, να αλλάξει ο νόμος για τα κόμματα και τις βουλευτικές εκλογές. Απ’ αυτά τα συλλαλητήρια, που δέχτηκαν την άγρια καταστολή του στρατού, η Μουσουλμανική Αδελφότητα απείχε επιδεικτικά, στηρίζοντας την κατασταλτική μανία του καθεστώτος, που συν τοις άλλοις χαρακτήριζε το κίνημα της 6ης Απριλίου κατευθυνόμενο από τους Αμερικάνους. Από τις πρώτες μέρες που άρχισε η εξέγερση ενάντια στον Μουμπάρακ, η Μουσουλμανική Αδελφότητα δεν πήρε θέση. Αργότερα αναγκάστηκε να μπει στην εξέγερση, όταν το κίνημα ενάντια στον Μουμπάρακ είχε πάρει πανεθνικές διαστάσεις.
 

Αμέσως, μετά την πτώση του Μουμπάρακ, ένα κύμα διαδηλώσεων και απεργιών σάρωνε την Αίγυπτο. Η στρατιωτική χούντα έκανε τα πάντα για να καταστείλει το κίνημα αυτό. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα, που πάντα στήριζε τα συμφέροντα της αιγυπτιακής κεφαλαιοκρατίας, στάθηκε στο πλευρό του στρατού, ως εγγυητή της «ομαλότητας», δηλαδή της άγριας καταστολής του εργατικού ξεσηκωμού. Το «φλερτ» στρατού και αδελφότητας μετατράπηκε σε «έρωτα», όταν κάθε πλευρά χρειαζόταν την άλλη για να χτυπήσουν και να καθυποτάξουν το λαϊκό κίνημα, οικοδομώντας από κοινού μια νέα κοινοβουλευτική δικτατορία.
 

Επιπρόσθετα, ο Μόρσι αφαίρεσε από το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο τη δυνατότητα να ακυρώνει τις αποφάσεις της Συντακτικής Συνέλευσης, καθώς και να εγκρίνει και να ελέγχει, υπό το φως των τρεχουσών συνταγματικών διατάξεων, διατάγματα που ο ίδιος πλέον θα μπορεί να εκδίδει, αποδίδοντάς τους απόλυτη νομοθετική ισχύ. Βεβαίως, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο δεν είναι τίποτε άλλο από μια λέσχη προσώπων που αναδείχτηκαν και εξελίχθηκαν στις θέσεις αυτές επί καθεστώτος Μουμπάρακ. Οι συνταγματικές διατάξεις, τις οποίες επικαλείται εδώ και μήνες το Συνταγματικό Δικαστήριο, δεν είναι τίποτ’ άλλο από αποφάσεις του Ανώτατου Συμβουλίου του Αιγυπτιακού Στρατού, που μέχρι τον Αύγουστο του 2012 εξέδιδε αδιάλειπτα, προκειμένου να ελέγξει και να παζαρέψει τη θέση ισχύος του στο μεταβατικό κοινοβουλευτικό καθεστώς. Σύμφωνα μ’ αυτά τα διατάγματα, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο εδώ και μήνες τροποποιεί κατά τη θέληση και τα συμφέροντα του στρατιωτικού κατεστημένου τη σύσταση της Συντακτικής Συνέλευσης, που έχει προκύψει εμμέσως από τις πρώτες μετά την πτώση του Μουμπάρακ ελεύθερες βουλευτικές εκλογές του Γενάρη του 2012. Επιπλέον, το Συνταγματικό Δικαστήριο καθυστερεί την απόφαση της Συντακτικής Συνέλευσης για το τελικό σχέδιο του Συντάγματος που θα καταρτιστεί απ’ αυτή και θα τεθεί προς επικύρωση σε δημοψήφισμα.
 

Μετά την έκδοση του διατάγματος Μόρσι, η Συντακτική Συνέλευση, η οποία πλέον απαρτίζεται σχεδόν μόνο από οπαδούς του Μόρσι και μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας (τα μέλη της αντιπολίτευσης έχουν σχεδόν όλα αποχωρήσει), επιτάχυνε τη διαδικασία έκδοσης του προσχεδίου Συντάγματος που θα εγκρινόταν από τη Συντακτική Συνέλευση την Πέμπτη 23 Νοέμβρη, τη μέρα που γράφεται αυτό το σημείωμα. Αν και δεν γνωρίζουμε το πλήρες κείμενο, από τις «διαρροές» σε αιγυπτιακά ΜΜΕ φαίνεται ότι ο στρατός διατηρεί τη σχετική του αυτονομία στο νέο κοινοβουλευτικό καθεστώς που προβλέπει το προτεινόμενο προσχέδιο Συντάγματος, καθώς το άρθρο 196 ορίζει ότι υπουργός Αμυνας είναι ο Γενικός Διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων και ορίζεται από τα στελέχη τους. Ενα χρόνο πριν, η Μουσουλμανική Αδελφότητα δε δεχόταν παρόμοιο άρθρο σε αντίστοιχη πρόταση συντάγματος που είχε κατατεθεί από επιτροπή διορισμένη από το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο του Στρατού, γιατί ισοδυναμεί με τη διατήρηση του κέντρου εξουσίας του στρατού αλώβητου, δίπλα στη νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία. Σε αυτό το «λεπτό» σημείο μάλλον κουρυφώνεται και το παζάρι ανάμεσα στον Μόρσι και τον στρατό.
 

Η αντιπολίτευση, που απαρτίζεται είτε από σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις, όπως το κόμμα του νασεριστή Χαμντίν Σαμπάχι, που βγήκε τρίτος στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, μετά τον εκλεκτό του στρατού Σαφίκ, που βγήκε δεύτερος στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, είτε φιλελεύθερες δυνάμεις προσκείμενες στη Δύση (Αμρ Μούσα και Ελ Μπαραντέι), σύμπηξε πολιτικό μέτωπο ενάντια στο πραξικόπημα του Μόρσι. Το κίνημα της 6ης Απριλίου από την πρώτη στιγμή κάλεσε το λαό στο δρόμο. Επί εννιά μέρες χιλιάδες νεολαίοι κατεβαίνουν στην πλατεία Ταχρίρ και συγκρούονται θαρραλέα με τις ορδές των μπάτσων του Μόρσι. Την περασμένη Τρίτη πάνω από 300.000 Αιγύπτιοι κατέκλυσαν το κέντρο του Καΐρου διαμαρτυρόμενοι ενάντια στο πραξικόπημα. Μαζικά συλλαλητήρια πραγματοποιήθηκαν και σε άλλες πόλεις της χώρας. Την ίδια μέρα, η Μουσουλμανική Αδελφότητα υπολόγιζε να κάνει το δικό της συλλαλητήριο υπέρ του Μόρσι, αλλά την τελευταία στιγμή το ανέβαλε, φοβούμενη ότι θα υπάρξουν συγκρούσεις μεταξύ των δυο συλλαλητηρίων. Ως τώρα, ο απολογισμός των συγκρούσεων είναι τρεις νεκροί και αρκετοί τραυματίες. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα καλεί σε μαζικό συλλαλητήριο σε όλη την Αίγυπτο το Σάββατο, αποκαλώντας το συλλαλητήριο «του ενός εκατομμυρίου», για να δείξει ότι ο Μόρσι διαθέτει την πλειοψηφία μέσα στον αιγυπτιακό λαό.
 

Σε μια χώρα που σπαράσσεται από ταξικούς αγώνες παρουσιάζονται όμοια –τηρουμένων πάντα των αναλογιών– φαινόμενα πολιτικής ανεπάρκειας που κυριάρχησαν στα πρώτα αγωνιστικά πολιτικά σκιρτήματα του προλεταριάτου στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Κινήματα που πρωτοστάτησαν στον αγώνα της χειραφέτησης της αιγυπτιακής εργαζόμενης κοινωνίας από το στρατοκρατικό καθεστώς, όπως το κίνημα της 6ης Απρίλη, που πήρε το όνομά του από την υπεράσπιση μιας μαζικής απεργίας που πραγματοποιήθηκε στις 6 Απρίλη του 2008, επί καθεστώτος Μουμπάρακ, εξάντλησαν τους στόχους της τακτικής τους στο αίτημα για καθολικές και ελεύθερες εκλογές και γνήσια και αντιπροσωπευτική συντακτική συνέλευση.

Την ώρα, όμως, που κρίνονταν οι πραγματικοί ταξικοί συσχετισμοί και οι πραγματικές ταξικές και πολιτικές μάχες αφαίρεσαν από τον εαυτό τους τη δυνατότητα να αντιπαραταχθούν οργανωμένα, πολιτικά και ανεξάρτητα από την πανσπερμία των αστικών πολιτικών κομμάτων και σύμφωνα με τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, της φτωχολογιάς και της νεολαίας που κατέκλυζε τις πλατείες της Αιγύπτου συγκρουόμενη καθημερινά με τις ορδές του καθεστώτος. Ετσι, ένα από τα προβεβλημένα στελέχη του κινήματος της 6ης Απρίλη, ο Αχμέντ Μάχερ, έφτασε να προκρίνει τη στήριξη του δυτικόφιλου και αμερικανόφιλου Ελ Μπαραντέι στις προεδρικές εκλογές του περασμένου Μάη. Αντίστοιχα, ο Χαμπντίν Σαμπάχι που υποστηρίζει απεργίες και το δικαίωμα στο συνδικαλισμό, καθώς και κρατικοποιήσιες με ένα μίγμα πολιτικής που θυμίζει Ανδρέα Παπανδρέου του ‘80, σε ανύποπτο χρόνο, όταν κρινόταν η στάση του στρατού ενάντια στον Μουμπάρακ, είχε πει θερμά λόγια υπέρ του στρατού.
 

Επιπλέον, το παζάρι του Μόρσι με το στρατό για τη διαμόρφωση του συντάγματος εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους για τα δικαιώματα της εργατικής τάξης, τα δικαιώματα του συνέρχεσθαι, του συνδικαλισμού και της οργάνωσης. Ενα είναι σίγουρο. Σε ένα χυλό αντι-μορσικού πολιτικού μετώπου, πολιτικών δυνάμεων προβαλλόμενων ως «κοσμικών» φιλελεύθερων, που δεν νοιάζονται στάλα για τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, παρά για την «ανάπτυξη» της Αιγύπτου σε ένα «σύγχρονο» περιβάλλον, η πραγματική ταξική φωνή εκμηδενίζεται.