Κατά τη διάρκεια του Σεπτέμβρη του 2010, η Petrobras μέσω της μεγαλύτερης προσφοράς μετοχών στην ιστορία του καπιταλισμού, μετατράπηκε στον δεύτερο παραγωγό πετρελαίου παγκόσμια, μετά την ExxonMobilCorp.και στην τρίτη σε αξία ιδιωτική εταιρεία παγκοσμίως. Αυτή η επιχείρηση είναι μέρος του σχεδίου της Βραζιλίας να μιμηθεί την Κίνα, μέσω της οικονομικής επέκτασής της σε όλες τις αμερικανικές χώρες, της εξάπλωσης των παγκοσμιοποιημένων επιχειρήσεών της στην Αφρική και της διεύρυνσης του εμπορίου και της οικονομικής συνεργασίας με τις «αναδυόμενες» χώρες της Ασίας. Πρόκειται για έναν προσανατολισμό καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης της χώρας, που ενισχύεται από την κρίση των κυριότερων κρατών και από τον έλεγχο του Λούλα και του PTπάνω στα λαϊκά στρώματα.

 

Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι η πώληση μετοχών της Petrobrasέφτασε τα 67 δις δολάρια. Το βραζιλιάνικο κράτος που ήταν ιδιοκτήτης του 40% της Petrobras –και κατείχε πάνω από το 50% των μετοχών με δικαίωμα ψήφου-, απέκτησε τώρα το 48% της πετρελαϊκής και διατήρησε την πλειοψηφία των προνομιακών μετοχών.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το Σεπτέμβριο η Petrobras τοποθετείται στην τρίτη σε αξία θέση παγκόσμια με 207,90 δις δολάρια, η ExxonMobilCorp. καταλαμβάνει την πρώτη θέση με 345,80 δις ακολουθούμενη από την Microsoft.Corp. με 257,40 δις. Η πρώτη ευρωπαϊκή εταιρεία στη λίστα βρίσκεται στη δωδέκατη θέση (Nestlé).

Τα τελευταία χρόνια οι έρευνες δείξανε μια σειρά από κοιτάσματα πετρελαίου στον ατλαντικό ωκεανό μπροστά από τις πολιτείες του Σάο Πάουλο, του Ρίο ντε Τζανέιρο και του Εσπίριτου Σάντο. Πριν από μερικές εβδομάδες η Petrobras ανακοίνωσε ότι εντόπισε ένα νέο τεράστιο κοίτασμα ανοιχτά του Σάο Πάουλο το οποίο εκτιμάται ότι έχει αποθέματα μέχρι και 8 δις βαρέλια. Υπολογίζεται ότι είναι το μεγαλύτερο κοίτασμα πετρελαίου που έχει ανακαλυφθεί τις τελευταίες δεκαετίες στο δυτικό ημισφαίριο. Η επένδυση για την εξόρυξή του θα φτάσει τα 224 δις δολάρια μέσα στα επόμενα χρόνια. Η εξόρυξη θα γίνει σε βάθος μεγαλύτερο από 3.000 μέτρα, σε πρωτόγνωρες συνθήκες και με εξαιρετικά ρίσκα. Φέτος η BPμας έδειξε τους κινδύνους που συνεπάγεται η εξόρυξη πετρελαίου σε μεγάλα βάθη. Η διαρροή -έφτασε περίπου τα 5 εκατ. βαρέλια-έγινε σε μια πλατφόρμα που επιχειρούσε στο ένα τρίτο του βάθους που πρόκειται να επιχειρήσει η Petrobras.

Η τιμή του βαρελιού δεν μπορεί να δικαιολογήσει το τεράστιο κόστος της επένδυσης, πολύ περισσότερο που όλες οι βιομηχανικές χώρες αναπτύσσουν προγράμματα αντικατάστασης της ενέργειας που δεν βασίζεται σε ανανεώσιμες πηγές. Οι ευρωπαίοι έχουν μεγάλα σχέδια για την ανάπτυξη της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας. Η ελπίδα λοιπόν της Petrobras βασίζεται στις αναδυόμενες οικονομίες που δεν έχουν ενεργειακούς πόρους, πρωταρχικά στην Κίνα, αλλά και στην Ινδία.

Η Κίνα εκτόπισε τις Η.Π.Α. στο εξωτερικό εμπόριο της Βραζιλίας. Ενώ οι εξαγωγές της Βραζιλίας προς τις Η.Π.Α. μειώθηκαν κατά 37,8% το 2009, προς την Κίνα αυξήθηκαν κατά 62,7%. Κατά συνέπεια, το πρώτο εξάμηνο του 2009, η Κίνα μετατράπηκε στον πρώτο προορισμό για τις εξαγωγές της Βραζιλίας και στον κύριο εμπορικό συνέταιρό της. Η Βραζιλία προμηθεύει την Κίνα με το 45% των εισαγωγών της σε σόγια και είναι πηγή και άλλων αγροτικών προϊόντων. Οι δύο χώρες έχουν συνάψει συμφωνίες και σε άλλους τομείς, όπως: στην κατασκευή αεροσκαφών, το πρόγραμμα «Κινεζο- Βραζιλιάνικος Δορυφόρος Γήινων Πόρων» και άλλα διαστημικά προγράμματα.

Αλλά δεν είναι μόνο η Petrobras η οποία βρίσκεται στη φάση τεράστιας καπιταλιστικής ανάπτυξης. Η μεταλλευτική ValeDoRioDoceθα ανακοινώσει άμεσα ένα προϋπολογισμό επενδύσεων ρεκόρ ύψους 20 δις δολαρίων για το 2011, στα πλαίσια της προσπάθειας να μετατραπεί στην μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου αυτού παγκοσμίως. Η επένδυση θα σημαίνει μία αύξηση κατά 55% σε σχέση με φέτος.

Οι επενδύσεις τα επόμενα 5 χρόνια θα ανέβουν στα 100 δις δολάρια, αύξηση κατά 70% σε σχέση με την περίοδο 2004-2009. Οι προσδοκίες της Valeέχουν να κάνουν με την αύξηση των εξαγωγών σιδήρου στην Κίνα και τα έργα υποδομής που προβλέπεται να γίνουν στην Βραζιλία.

Ο πρώην συνδικαλιστής Λούλα πάτησε το κουμπί και έδωσε το πράσινο φως στο χρηματιστήριο του Σάο Πάουλο όπου έγινε η προσφορά των μετοχών της Petrobras. Έτσι το βραζιλιάνικο χρηματιστήριο αύξησε την αξία του στην αγορά και κατέλαβε την δεύτερη θέση παγκόσμια με 17,8 δις δολάρια αξία, μεγαλύτερη απ’ ότι τα χρηματιστήρια του Λονδίνου, της Ν. Υόρκης και του Nasdaqμαζί.

Η βραζιλιάνικη ανάπτυξη και οικονομική επέκταση εν μέσω της παγκόσμιας κρίσης της ιμπεριαλιστικής οικονομίας έχει τονώσει ξανά καπιταλιστικές αναχρονιστικές εναλλακτικές όπως η αναπτυξιολογία, που προσπαθούν να ξανασηκώσουν κεφάλι και να εμφανιστούν σαν η λατινοαμερικάνικη διέξοδος στην παγκόσμια κρίση, αν η παθητικότητα των κοινωνικών στρωμάτων το επιτρέψει.

Ο «αναπτυξιολόγος» AldoFerrerσυγκρίνοντας τις οικονομίες της Αργεντινής, της Χιλής και της Βραζιλίας σήμερα, θυμάται ότι παρόλο που στο τέταρτο του αιώνα πριν από την κρίση της Αργεντινής του 2001/02 κυριάρχησε και στις 3 χώρες το νεοφιλελεύθερο πρότυπο, «Παρόλα αυτά, μόνο στην Αργεντινή, μετά το πραξικόπημα το 1976 μέχρι το 1983 και στη δεκαετία του 90, οι φιλελεύθερες «δομικές» μεταρρυθμίσεις έφτασαν μέχρι τις ακραίες συνέπειές τους, συμπεριλαμβάνοντας τη διάλυση του κράτους.» Εν τω μεταξύ, το βραζιλιάνικο κράτος σταθεροποιούσε την ανάπτυξη των κρατικών επιχειρήσεων «και στήριζε τη χρηματοδότηση σε ισχυρές δημόσιες τράπεζες, κυρίως στην Εθνική Τράπεζα Ανάπτυξης, η οποία στις μέρες μας, παρέχει το 20% των πιστώσεων στην οικονομία, εστιάζοντας σε δάνεια στους στρατηγικούς τομείς». «Στην Αργεντινή, την περίοδο 1975-2001, πέρα από την τραγωδία της κρατικής βίας και τρομοκρατίας, υποστήκαμε τον πόλεμο και την ήττα στις Μαλβίνες και μία συστηματική πολιτική διάλυσης της εθνικής ισχύος. Πουλήθηκαν και δόθηκαν στο εξωτερικό η YPF (η εταιρεία πετρελαίου), το εργοστάσιο αεροσκαφών της Κόρδοβα, οι δημόσιες και οι μεγαλύτερες εθνικές ιδιωτικές επιχειρήσεις, διαλύθηκε η Εθνική Τράπεζα Ανάπτυξης (δημιουργημένη το 1970 όταν ήμουν στο Υπουργείο Οικονομίας) και χρεώθηκε η χώρα μέχρι τα όρια της αφερεγγυότητας.» Αυτά για τον Ferrerείναι τα αίτια για την κατάρρευση της Αργεντίνικης οικονομίας μεταξύ 1975 και 2002. Και αποδίδει την τρέχουσα οικονομική επιτυχία της Βραζιλίας στον «αναπτυξιακό κρατισμό» της κυβέρνησής της.

Η θέση του Ferrerδείχνει ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση του συστήματος δεν σημαίνει ότι αυτόματα ανοίγει ο δρόμος για προτάσεις άρνησης του Κεφαλαίου. Κενσυανιστές, αναπτυξιολόγοι και αστοί εθνικιστές όλων των αποχρώσεων εμφανίζονται σαν ο αντίποδας στον νεοφιλελευθερισμό. Όπως και όλα τα είδη πρώην «αριστερών» ανακυκλωμένων σε σοσιαλφιλελεύθερους. Η θέση του είναι επίσης μία ανασκευή των ρευμάτων της αριστεράς που νοσταλγούν την ΕΣΣΔ και που με απλοϊκότητα υποστηρίζουν ότι για να γίνει σοσιαλιστική μία οικονομία αρκεί να την κρατικοποιήσεις.

Από το 1992 εως το 2005 η Νότια Αμερική έζησε μία περίοδο που χαρακτηρίστηκε από μια θεσμική κρίση της αστικής και ιμπεριαλιστικής πολιτικής κυριαρχίας σε όλη την ήπειρο. Σ’ αυτό το πλαίσιο, και με δεδομένη την γεωπολιτική και οικονομική σημασία της Βραζιλίας –καταλαμβάνει την μισή επιφάνεια της Νότιας Αμερικής- η κυβέρνηση Λούλα (2002-2010) έπαιξε και συνεχίζει να παίζει τον κεντρικό ρόλο στην σταθεροποίηση της αστικής διακυβέρνησης. Ήταν επίσης ο κύριος υπεύθυνος για τη συγκράτηση της ευρείας και σκληρής μετωπικής σύγκρουσης με το νεοφιλελευθερισμό που συγκλόνισε τις λαϊκές δυνάμεις στη Νότιο Αμερική και που έφτασε στο αποκορύφωμά της το 2005 με την ήττα της ALCA(Περιοχή Ελευθέρου Εμπορίου της Αμερικής). Όλο το κύρος και η εξουσία που συγκέντρωνε ο Λούλα, το Κόμμα Εργαζομένων (PT) και η Συνομοσπονδία Εργατών (CUT) από τους αγώνες ενάντια στη δικτατορία και από τις κινητοποιήσεις για τις δημοκρατικές ελευθερίες και τις μισθολογικές διεκδικήσεις από τη δεκαετία του 80, χρησιμοποιήθηκε από την κυβέρνηση του PTγια να επιτευχθεί η σταθεροποίηση του καπιταλισμού στη Βραζιλία και σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.

Την τελευταία πενταετία, η κυβέρνηση του PTσυναίνεσε στο ιμπεριαλιστικό πραξικόπημα στην Αϊτή αναλαμβάνοντας τη διοίκηση των λατινοαμερικάνικων στρατιωτικών δυνάμεων που κατέλαβαν τη χώρα για να την «σταθεροποιήσουν». Η ανάμειξη της Βραζιλίας στη Βολιβία, ευνόησε την εκλογή Μοράλες, γεγονός που αποτέλεσε αναμφισβήτητο βήμα, ξεμπερδεύοντας ταυτόχρονα με την κοινωνική και πολιτική αστάθεια που ξεκίνησε το 2000 και είχε ρίξει δύο προέδρους (τον SánchezdeLozadaτο 2003 και τον CarlosMesa το 2005). Στη Βενεζουέλα υπεράσπισε τον HugoChávezενάντια στο ιμπεριαλιστικό στρατιωτικό πραξικόπημα τον Απρίλιο του 2002. Και στο πραξικόπημα εναντίον του Zelayaστην Ονδούρα το 2009 απομόνωσε τους πραξικοπηματίες και στη συνέχεια τη φιλοϊμπεριαλιστική κυβέρνηση του Lobo. Στη Βενεζουέλα και στην Ονδούρα, όπως και στο Εκουαδόρ την προηγούμενη εβδομάδα, η διπλωματία του ΙTAMARATY(του βραζιλιάνικου Υπουργείου Εξωτερικών) στήριξε τους συμμάχους της ενάντια στα πραξικοπήματα και την επεμβατικότητα των Η.Π.Α. Κατά τον ίδιο τρόπο προκρίνει ένα πασιφιστικό λόγο, αντίθετο στους πολέμους της Αυτοκρατορίας που προκαλούν αποστροφή σε όλο τον πλανήτη.

Η οικονομική κατάρρευση των Η.Π.Α. μεγάλωσε την «ανεξάρτητη αυθάδεια» της Βραζιλιάνικης κυβέρνησης. Πάντα όμως αποφεύγοντας συγκρούσεις με το κεφάλαιο, ντόπιο και διεθνές. Αντίθετα διευρύνοντας τη συμμαχία της με την ολιγαρχία και προωθώντας την παγκοσμιοποίηση του βραζιλιάνικου καπιταλισμού. Στο εσωτερικό, οι βορειοαμερικανικές και ευρωπαϊκές πολυεθνικές συνεχίζουν τη γνωστή ιμπεριαλιστική λεηλασία μέσω της ελεύθερης κυκλοφορίας κεφαλαίου……….

Απ’ την άλλη, η τεράστια κοινωνική ανισότητα στη Βραζιλία αντιμετωπίστηκε με την εφαρμογή επιδοματικών πολιτικών προς τα πιο φτωχά στρώματα. Κατεύθυνση που δίνεται από την Παγκόσμια Τράπεζα για να αποφευχθούν η δυσαρέσκεια και οι διαμαρτυρίες ενώ θα συνεχίζονται τα νεοφιλελεύθερα μέτρα. Το πρόγραμμα «οικογενειακό καλάθι» λειτουργεί σαν πραγματικό στήριγμα της πελατειακής τακτικής του PT, την ίδια στιγμή που η Βραζιλία συνεχίζει να είναι μία από τις χώρες με τη μεγαλύτερη ανισότητα (μαζί με την Αϊτή).

Στη Βραζιλία, όπως και σε όλη τη Λατινική Αμερική, δεν μπορεί να υπάρξει μια ριζική δημοκρατική ανάπτυξη που να αντιμετωπίσει την κοινωνική ανισότητα χωρίς μία ολοκληρωμένη και βαθιά αγροτική μεταρρύθμιση. Είναι μία απαίτηση που προωθεί το Κίνημα των Χωρίς Γη (MST) καταλαμβάνοντας φυτείες και δημόσια γη κατειλημμένη από την ολιγαρχία των γαιοκτημόνων και τις αγροβιομηχανίες και αντιμετωπίζοντας βίαια τους ιδιωτικούς τους στρατούς. Με το πέρασμα των χρόνων το MSTέχει μετατραπεί στο κύριο κοινωνικοπολιτικό κίνημα στη Βραζιλία με ένα αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα που πάει πολύ πιο πέρα από την αγροτική μεταρρύθμιση. Το MST παρά το ότι αναδύθηκε συνδεδεμένο με το Κόμμα Εργαζομένων (PT), συνέχισε δρώντας με πραγματική ανεξαρτησία από την κυβέρνηση του Λούλα, το PTκαι το κράτος. Ο Λούλα κατά τη διάρκεια της δεύτερης διακυβέρνησής του προσπάθησε να περιορίσει τις καταλήψεις γης από το MST και να σταματήσει το χαρακτηρισμό ιθαγενικών εκτάσεων που είχε πάρει σημαντικές διαστάσεις, με την υποστήριξη και των αγροτικών ιερέων της καθολικής εκκλησίας. Ο αγώνας για την Αγροτική Μεταρρύθμιση και την επιστροφή ιθαγενικών εδαφών έχει σήμερα απέναντί του έναν τομέα πιο στέρεο και καλύτερα συγκροτημένο, οικονομικά και θεσμικά, απ’ ότι η παλιά ολιγαρχία των γαιοκτημόνων: οι αγροεπιχειρήσεις, που πραγματοποίησαν το 2009 το 56% του συνόλου των εξαγωγών της χώρας. Αυτός ο τομέας είναι ένας βασικός σύμμαχος και υποστηρικτής της κυβέρνησης του PT.

Στα τέλη του περασμένου Σεπτέμβρη, το ΔΝΤ ανακοίνωσε μία πολιτική «υποχρεωτικής επιτήρησης» της οικονομίας 25 χωρών, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η Βραζιλία και 15 χώρες του G20. Επικεφαλής στη λίστα οι Η.Π.Α. και οι ευρωπαίοι συνέταιροί τους…Η κυβέρνηση Λούλα η οποία δεν αντιστάθηκε απέναντι σ’ αυτή την καταπάτηση της κυριαρχίας, βοήθησε στην επανανομιμοποίηση του απεχθούς ΔΝΤ. Το 2005 του επέστρεψε 30 δις δολάρια για να ακυρώσει το «χρέος» στον οργανισμό. Χρέος- λεηλασία υπογεγραμμένο κατά μεγάλο μέρος από τον πρόεδρο FernandoHenriqueCardosoσαν μορφή υποταγής στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Τον Απρίλιο του 2009 η χώρα έδωσε 10 δις δολάρια από τα αποθεματικά της σαν συνεισφορά στο κεφάλαιο του ΔΝΤ. Συνεισφορά που προορίζεται για δάνεια στις χώρες που περνάνε κρίση: τις «δευτεροκλασάτες» ευρωπαϊκές και τον τρίτο κόσμο που είναι «με το μαχαίρι στο λαιμό» εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

Στη Βραζιλία τα βασικά νεοφιλελεύθερα δόγματα συνέχισαν να εφαρμόζονται κάτω από την κυβέρνηση του Λούλα………

Βρισκόμαστε μπροστά σε μια ειδική διαδικασία καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης στη Βραζιλία. Εκμεταλλευόμενη την παγκόσμια οικονομική κρίση και την παρακμή των κεντρικών χωρών που ηγήθηκαν της Νέας Οικονομίας και τις φούσκες του πλασματικού κεφαλαίου, η χώρα διευρύνει το οικονομικό και πολιτικό της πεδίο στη διεθνή σκηνή. Είναι ένας προσανατολισμός που ευνοεί το μεγάλο κεφάλαιο και εξαρτάται άμεσα από τον έλεγχο του Λούλα και του PTπάνω στα λαϊκά στρώματα. Υπό την ηγεσία του PTη Βραζιλία δεν προτίθεται ούτε να ανεξαρτητοποιηθεί από τον διεθνή καπιταλισμό ούτε πολύ περισσότερο να αποκτήσει έναν αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό. Οποιοδήποτε εναλλακτικό στο καπιταλιστικό σύστημα σχέδιο θα πρέπει να ξεκινά από την πρωτοβουλία, την ανάπτυξη, το δυνάμωμα και την ταξική ανεξαρτησία των κοινωνικών κινημάτων που υπάρχουν στην Βραζιλία.